شناخت خود و آگاهی از ویژگی های خود، یکی از نیازهای مهم انسان است که به او کمک می کند تا زندگی خود را بر اساس آن چه خود مایل است، هدایت کند. با توجه به ابعاد مختلف وجودی انسان، خودشناسی فرایندی پیچیده و دشوار است.
خودآگاهی توانایی توجه به خود و ویژگی های مختلف شخصی است که با استفاده از این مهارت، فرد به صورت یک مشاهده گر، خود را مورد بررسی قرار می دهد و اطلاعات شخصی خود را پردازش می کند. با استفاده از این توانایی، انسان ها می توانند در طی فعالیت های روزانه به احساسات و افکار خود توجه داشته باشند و از نقش آنها در تصمیم گیری ها و در اعمال شان آگاه شوند.
Knowing yourself
به عنوان مثال، هنگامی که به صحبت های دوست تان که از کارش شکایت می کند، می پردازید ممکن است در بدن خود تنش و انقباض هایی احساس کنید، به کار او انتقادهایی بکنید، راهنمایی ها و توصیه هایی برای او در ذهن تان بیاید و از ناراحتی او متاثر شوید. این واکنش ها به این معنی است که شما به ناراحتی دیگران اهمیت می دهید، به حرف ها و درد دل های او گوش می کنید، و فردی حساس به مشکل دیگران هستید، همین که این حالات را در مورد خود بدانید دارای خودآگاهی روانی هستید. پس در این مثال می بینید مهارت خودآگاهی، به انسان این توانایی را می دهد که احساسات، انگیزه ها، حالت های منطقی و غیر منطقی خود را بداند و از آنها آگاه باشد. مسلم است با چنین آگاهی هایی احتمال انجام تصمیم های تکانشی و غیر منطقی اندک خواهد شد.
انواع خودآگاهی
از آن جایی که انسان، ابعاد مختلف جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی دارد، مسلم است که خودآگاهی نیز به ابعاد مختلف تقسیم می شود.
- خودآگاهی جسمی
- خودآگاهی روانی
- خودآگاهی اجتماعی
- خودآگاهی معنوی
خودآگاهی جسمی
خودآگاهی جسمی، آگاهی از ویژگی های مختلف جسمی خود و نقش آنها در رفتارها و اعمال فرد است. علاوه بر این، خودآگاهی جسمی، شامل شناخت عمیق انسان از ویژگی های مختلف جسمانی و ظاهری خود نیز هست. از جمله:
ویژگی های مختلف ظاهری:
- رنگ پوست، چشم، قد، وزن
- بیماری و درد
- نیازهای جسمی از جمله گرسنگی، خستگی، خواب
- تنش و انقباض های عضلانی
یکی از دلایلی که بعضی از بیماری ها به موقع تشخیص داده نمی شود، آن است که افراد به بدن خود بی توجه و ناآگاه اند و نشانه های بیماری و تغییرات جسمی خود را تشخیص نمی دهند، به همین دلیل به پزشک نیز مراجعه نمی کنند تا زمانی که بیماری پیشرفت می کند و شدت علایم و نشانه های بدنی افزایش می یابد. مثلا گاهی اوقات افرادی که به مشاغل پرفشار می پردازند آنقدر درگیر برنامه های کاری می شوند که به نیازهای جسمی خود رسیدگی نمی کنند از جمله خواب، خوراک و استراحت. به همین دلیل دچار مشکلات و بیماری هایی می شوند که سلامت و کیفیت زندگی آنان را به خطر می اندازد.
#خودآگاهی، #زندگی سالم
