اهمیت آموزش مهارت های مقابله با اضطراب در نوجوانان

دوران نوجوانی به عنوان دوره پراسترس در فرایند رشد شناخته می شود(۱)، طی این دوران نوجوانان همزمان با تغییرات جسمانی و شناختی، تغییرات عاطفی و هیجانی زیادی را تجربه می کنند(۲). از این رو مشکلات زیادی در حوزه سلامت روان از قبیل افسردگی، اضطراب، سوء مصرف مواد و …. این قشر را تهدید می کند و در این بین اضطراب به عنوان یک مشکل شایع، پیامدهای زیان باری در زمینه سلامت روانی آن ها دارد(۳). این موضوع در کشور ما به لحاظ بافت جمعیتی جوان و سرعت بالای تغییر شیوه زندگی مردم از جایگاه ویژ ه ای برخوردار است(۴). پیچیدگی ها و تغییرات سریع زندگی بشری، چالش های فراوانی را در برابر او قرار داده است. چگونگی سازگاری با شرایط و دشواری های ناشی از چالش های موجود، از دل مشغولی های اصلی متخصصان این امر، به ویژه در حوزه تعلیم و تربیت، بوده است(۵).

Anxiety in teens

ارتقاء مهارت های مقابله ای و توانائی های روانی-اجتماعی در بهبود زندگی بسیار موثر است، توانایی های که فرد را برای مقابله موثر و پرداختن به کشمکش ها و موقعیت های زندگی یاری می کند و وی را قادر به مثبت و سازگارانه عمل کردن در ارتباط با سایر انسان ها، جامعه، فرهنگ، و محیط خود می سازد.

مهارت به معنی استفاده ماهرانه و توانمندانه از دانش است. شاید زمانی که مهارت ها به زمینه های خاص یا موارد تخصصی مربوط می شود، فقدان آن ها آسیب چندانی به زندگی شخص یا جامعه وارد نکند. اما هنگامی که صحبت از فشارهای روانی روزمره و بحران های زندگی اجتماعی به میان می آید، نقص مهارت های مقابله ای سازگارانه یا تاخیر در انتخاب مناسب ترین راه حل، به آسیب جبران ناپذیری منجر می گردد(۶).

سازمان جهانی بهداشت مهارت های زندگی را چنین تعریف نموده است: توانایی انجام رفتار سازگارانه و مثبت به گونه ای که فرد بتواند با چالش ها و ضروریات زندگی روزمره کنار بیاید(۷). نکته مهم این است که همه مهارت های زندگی قابل فراگیری هستند و می توان با صرف وقت و تلاش مستمر، آن ها را به خزانه توانایی های افراد افزود تا کنترل بیشتری بر زندگی خود داشته باشند. اغلب رفتارهای درست و نادرست افراد در سنین نوجوانی شکل می گیرد و تداوم می یابد(۴). این مسئله اهمیت آموزش این مهارت ها به نوجوانان را دو چندان می کند.

• هانگ و همکاران در پژوهش خود ارتباط رفتار سازگارانه مثبت و منفی در هنگام مواجهه با مسائل استرس زای زندگی و سلامت روانی نوجوانان را بررسی نمودند. آن ها نشان دادند که رفتار سازگارانه منفی با بروز افسردگی و اضطراب در نوجوانان ارتباط دارد(۸).
• در مطالعه صلحی و همکاران که با هدف نیازسنجی مهارت های زندگی در دختران پایه سوم دبیرستان های دولتی جهرم از دیدگاه دانش آموزان، والدین و معلمان انجام شد، گزارش کردند که دانش آموزان از بین ۱۰ مهارت، مهارت مقابله با استرس را به عنوان هشتمین و والدین به عنوان هفتمین گزینه انتخاب کردند، در حالی که معلمان و مشاورین این مهارت را به عنوان چهارمین نیاز آموزشی نوجوانان می دانستند(۷).
• کهرازهی و همکاران در مطالعه ای تجربی و شاهد دار با طرح پیش آموزش و پس آزمون، اثربخشی آموزش مهارتهای حل مسئله در کاهش افسردگی و کارآمد ساختن شیوه های مقابله را در نوجوانان ۱۵ تا ۱۸ ساله مورد بررسی قرار دادند، از بین ۱۴۰۰ دانش آموز، ۳۰۰ نفر به صورت تصادفی انتخاب سپس ۳۰ نفر از کسانی که در مقیاس افسردگی بک حداقل نمره ۱۷ را کسب کرده بودند، برگزیده و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار دادند. یافته ها بیانگر این بود که در گروه آزمایش که از آموزش مهارت های حل مسئله سود جسته بودند، نسبت به گروه گواه، افسرگی کاهش یافته بود و کارائی بیشتری در مهارت های مقابله ای نشان دادند(۹).
• تحقیقی که کتایون جلالی و همکاران در سال ۹۱ انجام دادند، نشان داد که کسب مهارت های مقابله با اضطراب باعث کاهش اضطراب در دختران نوجوان می گردد لذا می تواند با افزایش سلامت روانی، آن ها را در مقابله با بسیاری از مشکلات اجتماعی توانمند سازد(۱۰).

به دلیل آنکه در کشور اهمیت آموزش این مباحث به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته و از طرفی نوجوانان آینده سازان کشورمان هستند لذا ضرورت دارد تا با روش های مختلف از جمله آموزش مهارت های زندگی از بسیاری از آسیب های روانی و اجتماعی پیشگیری نمود و آینده بهتری را برای آن ها رقم زد.

منابع:

۱-Jalaliaria K. An Investigation of Parents’ and Teachers’ Knowledge about Puberty Health and their Attitudes about How to Teach it to The Girl Students in Gorgan High School, 2003. Shahid Beheshti University of Medical Sciences and Health Service. Faculty of Nursing and Midwifery. Thesis for MS Degree in Midwifery. March 2004 (Persian)

۲- Hajamini Z, Ajalli A, Fatthi Ashtiani A, Ebadi A, Dibaei M, Delkhosh M. The effect of life skills training on emotional reactions in adolescents. J of Beh Sci 2008; 2(3): 263-70. (Persian)

 ۳-               Narimani M. A Survey on the incidence rate of anxiety in students & comparing the effectiveness of beck cognitive behavioral model with Meichanbaum mental inoculation model in decreasing anxiety amongst them.  Daneshvar Med 2001; 8(33): 101-23. (Persian)

4. Moghadam M, Shams Alizadeh N, Vafaei Banneh F. Evaluation of the Efficiency of Life Skills Training Program on the Level of Awareness of These Skills among Forth Grade Students of Primary Schools (Sanandaj, 2004). Medical J Tabriz Univ Med Sci 2006;28(2): 103-7.(Persian)
5. Klinke KL. Cooping Skills. Mohammad Khani SH. 4th Ed. Vol 1. Tehran: Espand Honar; 2003. P.10-18. (Persian)
6. Ghoraii H, Malek Afzali H, Ramezani Tehrani F, Keyhanidost Z. The needs of girl’s students of medicine group about Reproductive health education by focus group discussion method in Tehran 1379-80. Teb Tazkiyeh 2003;11 (4): 22-7. (Persian)
7. Solhi M, Sahrayyan M, Haghani H, Beagizadeh S. Life skills need assessment in female hight school students in Jahrom from the viewpoints of students, parents and teacher (2009-10). J Jahrom Univ Med Sci 2010: 8(3);41-6.(Persian)
8. Xiu Hong M, Fang Biao T, Yu Hui W, Yan H, Ren Xi W. Coping as a Mechanism Linking Stressful Life Events and Mental Health Problems in Adolescents. Biomed Environ Sci 2011; 24(6): 649-55.
9. Kahrazhi F, Azad Falah P, Allahyari AA. Assessing the effectiveness of problem solving skills training in decrease students’ depression. J of Psy 2003;7(2): 127-42.

۱۰-جلالی آریا, کتایون, اشرف رضایی, نیره, آسایش, حمید, بطحائی, احمد, شریعتی, بادله. تأثیر آموزش مهارت‌های مقابله با اضطراب بر میزان اضطراب دختران نوجوان. مجله دانشکده پرستاری و مامایی ارومیه. ۲۰۱۳ Jul 10;11(4):0